God Jul

Den lilla byn i stort format

Waar een klein dorp groot in kan zijn. 
Leegloop. Het platteland loopt leeg in bepaalde delen van Zweden. Het lijkt iets van deze tijd maar het is al een verschijnsel sinds de jaren '70. Van streek tot streek zal dat natuurlijk verschillen maar als ik de bewoners aantallen van een willekeurig dorp op zoek dan zie je ergens in de 70'er jaren een start van de afname van de bevolking. Er zijn dorpen die 30-50% minder inwoners hebben dan in de jaren '60 en in sommige kleine gehuchten woont niemand meer. 
In sommige dorpen is dat vrij dramatisch, zeker als de plaatselijke supermarkt sluit vanwege te weinig omzet. In de kleine dorpen is een supermarkt niet alleen maar een supermarkt maar ook een pin-gelegenheid, apotheek, postagentschap, vvv,  koffiehoek enzovoort. Als dat verdwijnt is een behoorlijk stuk gemeenschap verdwenen waarna de terugloop in bevolkingsaantal alleen maar verder gaat. Over het algemeen trekken de jonge mensen weg waardoor de vergrijzing snel toeneemt. Als dan ook de school nog moet sluiten is het helemaal gedaan. Het heeft natuurlijk alles te maken met werkgelegenheid.
Wat ons altijd weer verrast is de wilskracht en solidariteit in de noord- Zweedse dorpjes om het leefbaar te houden. Aan de ene kant lege huizen en winkelpanden maar aan de andere kant verschijnen er in het voorjaar weer vlaggetjes aan de lantaarnpalen, bloembakken langs de weg en we zien zelfs op picknicktafels langs de weg vaasjes met vers geplukte bloemen staan. De mensen zijn ontzettend betrokken en trots hun omgeving. Ze doen er alles aan om hun dorp levend te houden. Ook zijn er voorbeelden van jonge mensen die uiteindelijk terug gaan naar hun roots en bewust een leven proberen op te bouwen op het platteland. Kijk maar eens bij een van Zwedens bekendste bloggers Jonna Jinton http://jonnajinton.se/ of bij de plattelandsblogster Hanna http://www.blandskogochhav.se/ die het landleven in het noorden in beeld brengt.
Ook in "ons" dorpje is men trots op het dorp en de omgeving. Zo werd dit jaar zelfs een echte folder gemaakt over Edsele. Een gedrukt en een digitaal beschikbaar exemplaar. Een folder om te laten zien dat het een levendig dorp is.

Als je op de folder klikt krijg je deze volledig te zien.

De man & het hout.

Enige tijd geleden kreeg ik het boek De man & het Hout van schrijver Lars Mytting. Lars Mytting is een Noorse schrijver. Een boek over hout dus. 
En niet zomaar hout maar brandhout en alles wat daar mee te maken heeft. Van zagen tot kloven, een stuk over de verschillende merken motorzagen en bijlen enzovoort. Het deed mij goed dat er meer mensen zijn die iets met brandhout, zagen en kloven hebben. Voor ons is brandhout een eerste levensbehoefte. In Nederland komt dat nauwelijks nog voor. Als mensen hout stoken doen ze dat omdat het gezellig is, uit kostenbesparing of omdat ze het leuk vinden. Maar altijd als toevoeging op een andere verwarming. Voor ons dus niet. We wonen namelijk in een afgelegen huis zonder gasaansluiting en stoken al meer dan 25 jaar op hout. Een houtkachel in de kamer en een houtfornuisje in de keuken, ja het lijkt Zweden wel. En de rest van het huis is dus koud, soms ijzig koud. 's Ochtends is het eerste ritueel de kachel aanmaken of weer opstoken. En onze kinderen zijn hier ook van jongs af aan mee opgegroeid en meesters in het hout stoken geworden.
Toen wij hier kwamen wonen was het vrij normaal in de buurtschap dat je op hout stookte. In de afgelopen 10 jaar is dat veranderd en heeft gas de overhand gekregen. Voor ons niet, ik moet er niet aan denken.

Een jaar of twintig geleden sprak ik een collega jachtopzichter, ook een echte houtstoker. "Jan," zei hij; "voordat ik een blok hout in de kachel gooi kijk ik er altijd nog even naar, ik denk nog even terug aan het bos waar ik de blokken gezaagd heb en aan het kloven. Het is nooit zomaar een stuk hout". Er klonk een soort van respect uit; voor het hout, de natuur en ook het werk wat je er aan gehad hebt.  Zulke mensen heb ik niet vaak meer getroffen. Maar toch zijn ze er, in gebieden waar mensen nog dichtbij en afhankelijk van de natuur leven. In het boek van Lars Mytting kom je dit respect en het vakmanschap weer tegen. Een citaat uit het boek uit het hoofdstuk over (serieus) het stapelen van hout;

De stapel

Bij een houtstapel weet je wat je eraan hebt. Die verliest niet op de beurs. Hij roest niet. Hij vraagt geen echtscheiding aan. Hij staat daar gewoon maar één ding te doen: op de winter wachten.

Een kapitaalrekening die je herinnert aan het werk dat je erin hebt gestoken. Op kille januariochtenden zullen de houtblokken de lentedagen weer tot leven roepen waarop je zaagde, kloofde, stapelde en jezelf veilig gesteld hebt. Je herinnert je het verwrongen stammetje dat weigerde aan de bijl toe te geven. Dat stuk hout dat scheef kwam te liggen zodat de hele stapel instortte. Daar ben je dan. Maar nu is het winter, en jij gaat de kachel in.

De man & het hout
Lars Mytting
ISBN 9789025446123
Uitgeverij www.atlascontact.nl

Strömavbrott

Terwijl de herfstkleuren in Nederland komende weken op hun mooist zijn valt er in het noorden van Zweden al sneeuw. In Västernorrland zullen de bomen nu vast al kaal zijn. Toch nog een paar plaatjes van een maand geleden in de omgeving van Edsele.

Een van de bijzondere dingen in Zweden is de stroomuitval. Stroomuitval? Ja, dat maken we in Nederland niet vaak mee maar in Zweden, in ieder geval in Norrland, is het niet ongewoon. Zo gewoon dat we het al regelmatig meegemaakt hebben. De eerste keer ga je bellen naar EON en krijg je keurig te horen wat er aan de hand is en hoe lang het nog gaat duren. 

Met de bovengrondse leidingen die daar veel voorkomen is een omgewaaide boom over het algemeen de oorzaak. Dus bellen hoeft niet, rustig afwachten, kaarsje aansteken en wijntje inschenken. De koelkast blijft wel koud en met de vedspis op hout kun je perfect koken, dus wat wil je nog meer.... Water, o ja dat stroomt niet meer uit de kraan want de pomp draait niet meer. Dus met je flesje naar de bron, maar ach dat zijn toch de charmes van het landleven in Zweden als je op vakantie bent. Een anders kan een aggregaat in de toekomst nog uitkomst bieden. 

Lövåsen

Höst

Herfst in Zweden. Het Zweeds verkeersburo maakte de afgelopen weken volop reclame voor een herfstvakantie in Zweden. En dat is de moeite waard. Niet wachten tot de Nederlandse herfstvakantie want dan is de winter al ingevallen in Noord- Zweden. Wij kregen in ieder geval al te maken met matige vorst en een eerste sneeuwbui in de eerste week van oktober. Maar ook met spectaculair noorderlicht. Wandelen, bos- en vossebessenplukken in combinatie met wat behang- en schilderklusjes, zo kom je de tijd wel door...

Loppis fynt

Een van de leuke dingen in Zweden zijn de particuliere rommelmarktjes. Een schuurtje of garage bij een huis maar ook grotere panden in dorpen. Soms niet meer dan een soort van kringloopwinkeltje maar ook vaak met leuke oude spullen. Tijdens ons verblijf in Zweden werd er iets verderop een loppis rond een groot meer gehouden, "Loppis runt Helgumssjön". Allerlei particulieren verkochten spullen vanuit de schuur of tuin. Erg leuk, zeker in combinatie met het prachtige weer. Er waren zelfs 3 broers die tijdens de zomer terug waren in hun geboortedorp en de spullen en inboedel verkochten van een oud winkelpand wat vroeger hun ouderlijk huis was geweest. We kregen nog een rondleiding door het pand. 

Het "rondje" om het meer was 45 kilometer... Uiteraard vonden we van alles voor ons huis. We houden van oude spullen maar dan vooral ook om praktisch toe te passen.

Faxälven river valley

Een van de aantrekkelijkste aspecten van het Noord- Zweedse landschap zijn de rivierdalen. In de bergen van Lappland ontstaan rivieren die van west naar oost stromen en uiteindelijk allemaal in de Botnische golf uitmonden. Een van deze rivieren is de Faxälven waar het dorpje Edsele ook aan ligt. Het dal van de Faxälven is bijzonder mooi. Weg 331 vanaf Helgum naar het noorden richting Ramsele gaat door dit dal en levert prachtige beelden op. De combinatie van ruige bossen, lieflijke dalen met landbouw en het mooie licht is al eens vaker beschreven, zie hier. Aan deze beschrijving valt nog steeds niets toe te voegen. Zomers zijn de hembygdgårds en zomercafé's open die altijd leuk zijn om te bezoeken. 
De meeste rivieren worden benut door waterkrachtcentrales. Deze werden gebouwd (veelal in de jaren '50 en '60) op plaatsen waar het verval het grootst was, dus vele mooie stroomversnellingen zijn verdwenen. Jammer maar het is niet anders en er zijn daardoor ook weer mooie meren ontstaat. Zo'n waterkrachtcentrale is soms te bezichtigen en dat is ook zeker de moeite waard.

De Faxälven vanaf de brug bij Edsele

Het kerkje van Edsele

De Hembygdsgård

Faxälven

The making of.... the bathroom

Een huis zonder douche. Daar begonnen we mee. Ja zelfs zonder stromend water. Gelukkig was dat laatste redelijk eenvoudig op te lossen met het aansluiten van een hydrofoorpomp waarmee we water oppompen uit een bron, zo'n 75 meter van het huis vandaan. Een bron die we delen met nog twee woningen. Wel spannend, werkt het allemaal nog en geeft de bron schoon en drinkbaar water. Ja dus. 

De bron.

Het aansluiten van het water gaf stromend water, niet alleen uit de kranen maar ook nog ergens anders... onder de vloer. Omdat ik graag wil weten hoe leidingen lopen en het ook wel handig is dat je er altijd bij kunt, hebben we de leiding gewoon nieuw in het huis binnen laten komen en maken we geen gebruik van het oude leidingsysteem. En de waterleiding naar binnen brengen is eenvoudig, je hebt alleen maar een lange (heel lange) boor nodig waarmee je door de houten wanden gaat. Dat is wel een voordeel van zo'n eenvoudig houten huis. Je hangt een boiler op, plaatst een douchecabine en klaar.... Zo simpel kan het dus maar mijn andere helft was het daar niet mee eens. Je koopt niet voor niets een oud huisje, daar past geen plastic douchecabine in. 
Aan de slag dus....

 Het begin, de nieuwe douchebak

.

De wanden van de douche zijn geplaatst.

De wastafel verplaatst.

Een allemaal zelf gedaan? Nee...Een goede vriend en vriendin zijn 14 dagen overgekomen. Zo'n man die timmerman, elektricien en loodgieter in één is. Een douche, wastafel, alles afgetimmerd en nieuwe elektriciteit waarna wij het af mochten maken met schilderwerk, gordijnen en behang. 

Behang bestaande uit oude Zweedse kranten en tijdschriften uit de 30-er tot 50-er jaren, gevonden in een Loppis.  Hier nog nat van het behangplaksel.

En hier dan het uiteindelijke resultaat.

Een oude steel van een zeis die we in het huis vonden mag nu dienen als kapstok...

Saab 96

Saab 900

Edsele

We zijn weer terug. Terug van een lange vakantie in Zweden. Een vakantie waarin we het huis ons huis hebben gemaakt. Opruimen, schoonmaken, schilderen en de noodzakelijke voorzieningen zoals stromend water, warm water en een badkamer met douche. Die badkamer kregen we als het ware kado, vrienden van ons hebben deze gemaakt....  In een volgende post komen hier wat foto's van.
Met het wegtrekken van oude behang lagen kom je mooie verrassingen tegen, een slechte stuk muur bijvoorbeeld maar ook het behang wat ooit gebruikt is. En dat is vaak geweldig mooi, kijk maar.

 Niet direct noodzakelijk maar wel leuk om het huis eigen te maken is het schilderen van de buitendeur in een nieuwe kleur. Van donkerbruin naar blauw.

En als je dan tegen middernacht de weg op loopt raak je gefascineerd door het mooie Norrlandse licht. 

Back home

Curtains

Nog een poosje en dan hopen we er te zijn. Opruimen, klussen en het eigen maken. Sommige voorbereidingen zijn al klaar, zoals gordijnen maken.

Ångermanland

Zweden ken een indeling in provincies, bestuurlijke eenheden. Daarnaast is er ook nog een indeling in zogenaamde landschappen. Dit heeft meer weg van een streek. Zoals de provincie Gelderland bijvoorbeeld ook een Achterhoek, Betuwe en Veluwe heeft. Een Veluwenaar zal niet snel zeggen dan hij Gelderlander is, nee hij komt van de Veluwe. Ook die manier zou je ook naar de indeling van de landschappen in Zweden kunnen kijken. De schaal is echter wel iets anders. Zo is het landschap Ångermanland 19800 vierkante kilometer groot, en dat is ongeveer de helft van Nederland en er leven ongeveer 130.000 inwoners.... Het is dus groot en stil. Het ligt in de bovenste helft van Zweden en hoort bij wat de Zweden in het zuiden Norrland noemen. In het noorden grenst het aan Lappland, in het westen aan Jämtland en in het oosten aan de Botnische Golf. 


Het is een (heel)erg rustig gedeelte van Zweden wat het toerisme betreft. Ik heb hier al eens geschreven over de streek. Toch is dat jammer, het is een prachtige streek met een van de mooiste kustlijnen van Europa, de Höga Kusten die op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat. Een kustlijn met mooie plaatsjes, steile rotsen en, heel bijzonder, ieder jaar komt de kust nog 8 millimeter omhoog. In een volgende post zal ik hier wat meer over schrijven. Overigens is deze kuststreek in toenemende mate in trek bij toeristen dankzij heel veel promotie. En het leuke in Noord-Zweden is altijd dat een drukke streek met "veel" toeristen voor Nederlandse begrippen nog altijd uitgestorven is. Dit filmpje geeft een mooie indruk van het gebied.

Behalve de kuststreek is ook het binnenland indrukwekkend met diepe rivierdalen, eindeloze ruige bossen en hier en daar, vooral langs de rivieren, landbouw gebieden met een kleinschalig karakter. En met de melancholieke sfeer van Noord-Zweden. 

Myckelgensjö

http://www.murberget.se/

Kitchen

Zo nu en dan zal ik iets over ons "fritidshus" in Zweden schrijven. Een soort dagboekje met de vorderingen aan het huis. Een huisje uit 1937 vlak bij een klein dorpje. Rustig gelegen langs een grindweg. Een houten huis in de typische rode kleur. We hebben een aantal jaren gezocht en uiteindelijk dit gevonden. Waren we zo kritisch dan? Dat viel op zich wel mee. Maar ons budget was beperkt en dan kan het wat langer duren. We wilden geen project, wel wat klus en opknap werk maar vooral ook vakantiehuis. En het liefst een wat ouder huis. De wat langere zoektocht heeft wel tot gevolg gehad dat we een duidelijk beeld kregen waar we een huis wilden, in de mooie streek Ångermanland. Deze streek ligt in de provincie Västernorrland. Een kleine 2000 kilometer van Nederland. Klinkt verder dan het is, 1200 kilometer naar Zuid Frankrijk of Italië rijden is aanzienlijk vermoeiender.
Onder het label Ångermanland zal ik de komende tijd ook wat posten, het is een geweldig gebied dat zich uitstrekt van de kust aan de Botnische golf tot aan de fjäll van Lappland maar bij Nederlanders vrij onbekend. 
We hebben het huisje nog maar net, afgelopen najaar kochten we het. Klussen is er nog niet echt van gekomen, we hebben wat opgeruimd en een aannemer heeft net voor de winter het dak vernieuwd. We zijn bezig met de planning, de klussen en klusjes voor de komende zomer. Wij vonden de keuken er in ieder geval al gezellig uitzien.

Ellen Sundberg

Zo nu en dan wil ik graag wat muziek delen op mijn blog. Niet te vaak want het gaat vooral om foto's maar dit wil ik jullie niet onthouden. Ellen Sundberg, gevonden via rootsy.nu waar veel Americana uit Scandinavië voorbij komt. De moeite waard om te volgen alhoewel ik merk dat het toch maar een klein publiek is wat dat kan waarderen. Toch heb ik bij Ellen het gevoel dat zijn wel eens veel bekender zou kunnen worden. Kijk naar First Aid Kid dat momenteel heel populair is. Ellen Sundberg is 21 en komt uit Jämtland uit het plaatsje Bjärme. Ze maakt echt mooie muziek. Luister ook eens naar haar cover van Leonard Cohen's, Suzanne. Haar debuutalbum heet Black Raven en een nieuw album komt er aan. 

Om toch in de fotografie te blijven heb ik onderstaande clip van haar geselecteerd. Prachtige beelden en geweldig mooie interieurs die ik zo zou willen fotograferen. Ook heel herkenbaar als je veel in Zweden bent geweest en huisjes van binnen hebt bekeken. En dan die in gedachten verzonken man, alleen het redden van het vlammetje op de lucifer al.... 

Meer info over Ellen op:

http://www.rootstime.be/CD%20REVIEUW/2013/OKT1/CD33.html

en

http://ellensundberg.com/

Diana Jones

Ze was weer in Nederland, Diana Jones. 
Nu samen met Daniel Meade. Mooie melancholische en donkere muziek. Nummers en onderwerpen van 100 jaar oud. Haar laatste album Museum of Appalachia Recordings is weer bijzonder. Authentieke pure muziek zonder concessies zoals muziek gemaakt moet worden volgens mij. 



We hebben haar optreden in muziekpodium Bakkeveen bezocht. Een geweldige plek om optredens mee te maken en een mooi programma. Het leuke is dat je de artiest bij de koffie tegen komt en tussendoor ook nog even je net gekochte CD kan laten signeren en een praatje kan maken. 

Hier een indruk van haar concert.

Ramsele kapel

Fritidshus

Eenzame grindwegen, stille dorpjes, ruige natuur en diepe rivierdalen kenmerken Ångermanland, een zogenaamd landschap in Noord-Zweden. Zeer dunbevolkt met een vriendelijke bevolking die trots zijn op hun landschap en dan ook blij zijn met de toerist die hun streek komt bezoeken. 

Al jaren reizen we met de caravan door Zweden en op een of andere manier werden we gegrepen door de sfeer in dit gebied. Het licht, altijd bijzonder in noord-scandinavië, de wat melancholieke sfeer in combinatie met de gastvrije en vriendelijke mensen maakt Noord Zweden echt bijzonder zonder dat je exact aan kunt geven waarom.... 

Na vele jaren trekken door (noord)Zweden en een bezoek aan de Noordkaap kwam dan toch het gevoel, ...rust. Op een vaste plek je vakantie doorbrengen, niets hoeven, ook niet reizen. Thuis raken in een streek en van daaruit de wijde omgeving verder ontdekken, vissen, fotograferen, wandelen. Kortom, tijd voor een huisje. En dat hebben we gevonden. In september hebben we onderstaand huisje gekocht. Een eenvoudige huisje. Op deze blog zal ik zo nu en dan wat belevenissen vermelden over het huisje onder het label Fritidshus en over de omgeving onder het label Ångermanland.