Roadtrip naar de poolcirkel

Na een lange tijd weer eens een blogpost op deze blog. Ik hoop de komende tijd weer regelmatiger wat te plaatsen. In deze blog een beeld van een winter roadtrip naar de poolcirkel die mijn zoon en ik hebben gemaakt in februari 2020. Nog net voor de coronacrisis.

Voor de liefhebbers van de techniek, we maakten deze reis  met de Volvo 940 2.3 IC LPT automaat uit 1998 waarmee wij al onze Zweedse trips maken. Een auto van 22 jaar auto met een kilometerstand van 535.000 kilometer. De beste Volvo ooit gemaakt en, volgens mij, de beste auto ter wereld ooit gemaakt. Robuust, simpele techniek en een zeer voorspelbaar weggedrag, zeker in gladde wegomstandigheden eenvoudig te corrigeren. Aanpassingen waren niet nodig, alleen het koelsysteem voorzien van vloeistof met een vorstgrens van -38. Wel hebben we 3 extra verstralers op de auto, maar dat beschouwen we als standaard, die zitten er altijd op. De spijkerbanden die wij 's winters altijd gebruiken zijn echter wel noodzakelijk. 

Rendieren op de 331 even voor Edsele.

In Västernorrland kwamen we de eerste rendieren al tegen. Mak en zich niets aantrekkend van het verkeer. Op wegen waar met zout gestrooid is schijnen ze dat van de weg te likken. Rendieren kwamen we vervolgens nog heel veel tegen. Op verschillende plekken waren plastic zakken aan palen gebonden, dat betekende concreet, let op rendieren in de buurt. En dat klopte dus ook. Overdag heb je over het algemeen goed zicht en kun je redelijk doorrijden. Zweden houden zich best goed aan de snelheden maar rijden 's winters wel dezelfde snelheden als zomers.... Dus op een besneeuwde weg gewoon 80-90 km/u. De wegen in Västernorrland en Lappland waren in de periode dat wij daar reden letterlijk ijswegen. Met de auto op spijkerbanden merk je daar maar weinig van maar op het moment dat je uitstapte kon je eigenlijk nauwelijks lopen zo hard en glad. En dan blijkt toch het nut van zogenaamde dubbdäck, oftewel spijkerbanden. Je ziet ook nauwelijks gewone winterbanden, bijna alle Norrlanders rijden op spikes. Wij willen in ieder geval niet zonder, zeker niet na onderstaande situatie die wij even voor Jokkmokk in het donker op de E45 meemaakten. Rijdend met zo'n 80-85 km per uur stonden daar opeens rendieren op de weg. Doordat we de verstralers uit hadden vanwege tegenliggers kwamen de rendieren pas laat in beeld. Met volop remmen greep de ABS in en absoluut door de grip van de spikes op het ijs lukte het om de auto bestuurbaar te houden en konden we met een soort elandenproef manoeuvre de rendieren (glijdend) ontwijken. 

Rondom Arvidsjaur  kwamen we veel gecamoufleerde testauto's tegen die hier de wintertestritten deden, onder andere Audi en BMW. We hebben de trip zonder veel voorbereiding gedaan, doel was de poolcirkel en het noorderlicht. Het eerste is gelukt, noorderlicht was helaas matig. Maar het was de moeite waard. De foto's hieronder spreken voor zich. Een wonderwereld.

Viksjö, de bandenwissel van winter naar spijkerbanden.

Worstjes grillen

Marsliden

Sneeuwschoenwandelen Marsliden

Kvikkjokk

De poolcirkel net voor Jokkmokk

Op de terugreis, de spectaculaire Höga kusten bron.

Het Noorderlicht.

Zweden en de oltimers

Een van de leuke dingen in Zweden zijn de oldtimers. Aan de ene kant worden auto's compleet opgereden en eindigen dan als onderdelen magazijn op het erf van de eigenaar. In het midden en noorden van het land zien sommige erven er uit als de lokale autosloperij. Een ander heeft slechts een of twee oude auto's in de tuin staan. Eigenlijk ook wel handig als je een zelfde type auto weer aanschaft. Moet ik ook maar eens doen, tenslotte blijft een oude Volvo een mooie auto, zelfs in staat van vergankelijkheid.
Maar de andere kant van Zweden is een land waar men de historie koestert, dit blijkt natuurlijk ook wel uit de talloze Hembygdgårds, kleine en grote (openlucht)musea waar bijna ieder dorp er wel een van heeft. Maar ook oude auto's zijn een favoriete hobby. Oude Volvo's en Saabs maar ook andere europese merken zie je vooral zomers in blinkende conditie verschijnen. Maar meest opvallend zijn de Amerikaanse sleeën uit de 50, 60 en 70-er jaren. Ook in sublieme staat van onderhoud. Je kijkt je ogen uit. Vaak zijn de inzittenden compleet in de stijl van het bouwjaar van de auto.

 Ramsele

In veel plaatsen in Zweden zijn zomers meetings en shows. Zo kwamen wij onderweg een man en een vrouw tegen in een Chevrolet uit de 50-er jaren. Een compliment over zo'n auto doet het altijd goed en het in eerste instantie wat nors uitziende stel vertelde maar al te graag waarom ze onderweg waren. Ze kwamen uit Kiruna, in het noorden van Zweden, Lappland, en waren onderweg naar een bilträffen in Rätvikk, Dalarna. Een rit van een kleine 1200 kilometer. Wat je daar dan doet? Nou, elkaars auto bekijken en bekeken worden natuurlijk. En cruisen. Dat wil zeggen, 's avonds door het dorp rijden en bekeken worden. Kortom, het is een complete cultuur in Zweden, het schijnt dat er in Zweden inmiddels meer mooie en gerestaureerde amerikaanse auto's zijn dan in de hele Verenigde Staten.
Ook in Ramsele is jaarlijks een bilträffen. Als je hier klikt kom je op de site en daar zie je meer foto's. In een plaatsje aan weg 87 tussen Sundsvall en Sollefteå, genaamd Viksjö is een restaurantje en loppis gevestigd, Mat & Nostalgi . In 50-er jaren stijl en regelmatig een pleisterplaats voor oude auto's. Als je op de naam klikt kom je op hun site.

Op het blues en rockfestival in Helgum heb je geluk als je een oldtimer hebt, dan mag je als VIP op het festival terrein parkeren in plaats van het parkeerterrein.... Voegt toch wat toe aan de sfeer...

Vinter

Winter in Västernorrland in de eerste week van maart...veel sneeuw en ´s nachts tot beneden -20 en overdag -14 tot -6. Prachtig weer met een laag verse sneeuw, mooi om mee te maken. De verse sneeuw in maart was voor de Zweden ook erg welkom. De kinderen waren vrij van school en de sneeuwscooters reden volop door het winterse landschap. 
Een diepgevroren, verstilt landschap, het enige geluid het schrapen van de ijsboor door de ijslaag van een meter op het meer om te ijsvissen... wat wil je 's winters nog meer? 

 Het dorp in zwart-wit

Het wisselen van winterbanden naar spijkerbanden... en dat rijdt geweldig.

Volvo party..

Recycle

Koop je een huis in Zweden, in ons geval als een fritidshus, dan is niet ongebruikelijk dat je de inboedel er bij koopt. Vaak ook nog heel bruikbare spullen, althans dat vinden wij. In Nederland koop je een leeg huis en het is bijna regel dat de nieuwe bewoners het complete huis strippen, nieuwe badkamer, keuken eruit, ook al is die nog maar net nieuw geplaatst voor 20.000 euro, enzovoort. Kortom nieuw.  

Wij vinden het een uitdaging om vooral te kijken wat je kunt gebruiken, of misschien nog leuker, hergebruiken en het in te passen in de stijl die je wilt. Maar ja, ieder z'n smaak... Hieronder een paar voorbeelden uit ons Zweedse huis.

Het ultieme voorbeeld van hergebruik, het Zweedse voddenkleed.

  Een oude lamp waarvan het kapje zo'n beetje vergaan was krijgt nieuw leven met een nieuwe kap. En dat kun je ook nog combineren met de gordijnen, ook gemaakt uit meerdere stoffen...

 Het nieuwe Zweedse behang (rechts) kon mooi gecombineerd worden met twee soorten oud behang dat we nog vonden. De baan in het midden is geknipt uit een oude rol en van het linker behang vonden we ook een rol.

 En met oude kranten of in dit geval pagina's uit een oude postorder catalogus kun je ook prima behangen.

 Een oude steel van een zeis doet met wat aanpassingen dienst als handdoekenrek en kapstok in de badkamer.

En van deze mooi gekleurde flessen maak je een stilleven.

Kitchen stories

De keuken was al aardig naar onze zin, toch vinden we op onze loppistochten (zie ook hier )soms leuke dingen om het compleet te maken. De handgreepjes op de kastjes in onze keuken vonden we niet echt mooi en we hadden wel idee wat we daarvoor in de plaats wilden. In ieder geval een beetje 50-er jaren. Toch verwacht je zoiets niet zomaar te vinden maar tijdens de "nattloppis" in Junsele vonden we een hele doos uit de 50/60-er jaren met precies de handgreepjes die we in gedachten hadden...... De loppisronde in Edsele had ons al een soort van kruiden/ meelrekje opgeleverd. Met beide details kregen de bovenkastjes precies het beeld dat we voor ogen hadden.

 Alleen de doos was al mooi....

 Het rekje. Geen glas maar plastic en dat 

past eigenlijk prima in dat tijdsbeeld.

Somewhere in norrland...

Toerisme in Ångermanland

Ik heb er al verschillende posts over geschreven, Ångermanland, een prachtige streek in de provincie  Västernorrland. Het is een minder bekende streek in Zweden als het gaat om toerisme. De Hoge Kust (Höga Kusten), de kuststreek aan de Botnische golf is wereld erfgoed en is inmiddels wel internationaal bekend bij veel buitenlandse toeristen.
Het binnenland van Ångermanland is veel minder in trek. Op de campings waar wij vaak verbleven troffen wij vooral Zweden en een enkele Noor en Fin. Niet zelden stonden wij in het hoogseizoen op een camping met niet meer dan 3 medekampeerders. En eigenlijk beviel ons dat wel.... Voor de lokale economie en het bestaansrecht van campings is het natuurlijk niet goed. Bij sommige campings was het ook goed te zien dat ze betere tijden hadden gekend.
Het binnenland van Ångermanland is een prachtig. Het is landschappelijk erg mooi, ruig, eenzaam maar ook mooie, bijna romantische rivierdalen met oude boerderijen. En overal kleine toeristische pareltjes. Over deze kleine hoogtepunten zal ik de komende tijd schrijven in een blog naast dit blog. Niet om hordes Nederlanders naar Ångermanland te lokken. Het blijft een gebied voor de echte liefhebber die juist van kleine dingen kan genieten en aan dat criterium voldoet de doorsnee west-Europeaan gelukkig niet. Maar wellicht zijn er toch een aantal mensen die op doorreis naar de Noordkaap of vanuit de Hoge Kust de moeite nemen om Ångermanland wat beter te leren kennen.
Voor specifieke informatie over bezienswaardigheden in Ångermanland kunnen jullie dus binnenkort terecht op;
http://visitangermanland.blogspot.nl/

God Jul

Den lilla byn i stort format

Waar een klein dorp groot in kan zijn. 
Leegloop. Het platteland loopt leeg in bepaalde delen van Zweden. Het lijkt iets van deze tijd maar het is al een verschijnsel sinds de jaren '70. Van streek tot streek zal dat natuurlijk verschillen maar als ik de bewoners aantallen van een willekeurig dorp op zoek dan zie je ergens in de 70'er jaren een start van de afname van de bevolking. Er zijn dorpen die 30-50% minder inwoners hebben dan in de jaren '60 en in sommige kleine gehuchten woont niemand meer. 
In sommige dorpen is dat vrij dramatisch, zeker als de plaatselijke supermarkt sluit vanwege te weinig omzet. In de kleine dorpen is een supermarkt niet alleen maar een supermarkt maar ook een pin-gelegenheid, apotheek, postagentschap, vvv,  koffiehoek enzovoort. Als dat verdwijnt is een behoorlijk stuk gemeenschap verdwenen waarna de terugloop in bevolkingsaantal alleen maar verder gaat. Over het algemeen trekken de jonge mensen weg waardoor de vergrijzing snel toeneemt. Als dan ook de school nog moet sluiten is het helemaal gedaan. Het heeft natuurlijk alles te maken met werkgelegenheid.
Wat ons altijd weer verrast is de wilskracht en solidariteit in de noord- Zweedse dorpjes om het leefbaar te houden. Aan de ene kant lege huizen en winkelpanden maar aan de andere kant verschijnen er in het voorjaar weer vlaggetjes aan de lantaarnpalen, bloembakken langs de weg en we zien zelfs op picknicktafels langs de weg vaasjes met vers geplukte bloemen staan. De mensen zijn ontzettend betrokken en trots hun omgeving. Ze doen er alles aan om hun dorp levend te houden. Ook zijn er voorbeelden van jonge mensen die uiteindelijk terug gaan naar hun roots en bewust een leven proberen op te bouwen op het platteland. Kijk maar eens bij een van Zwedens bekendste bloggers Jonna Jinton http://jonnajinton.se/ of bij de plattelandsblogster Hanna http://www.blandskogochhav.se/ die het landleven in het noorden in beeld brengt.
Ook in "ons" dorpje is men trots op het dorp en de omgeving. Zo werd dit jaar zelfs een echte folder gemaakt over Edsele. Een gedrukt en een digitaal beschikbaar exemplaar. Een folder om te laten zien dat het een levendig dorp is.

Als je op de folder klikt krijg je deze volledig te zien.

De man & het hout.

Enige tijd geleden kreeg ik het boek De man & het Hout van schrijver Lars Mytting. Lars Mytting is een Noorse schrijver. Een boek over hout dus. 
En niet zomaar hout maar brandhout en alles wat daar mee te maken heeft. Van zagen tot kloven, een stuk over de verschillende merken motorzagen en bijlen enzovoort. Het deed mij goed dat er meer mensen zijn die iets met brandhout, zagen en kloven hebben. Voor ons is brandhout een eerste levensbehoefte. In Nederland komt dat nauwelijks nog voor. Als mensen hout stoken doen ze dat omdat het gezellig is, uit kostenbesparing of omdat ze het leuk vinden. Maar altijd als toevoeging op een andere verwarming. Voor ons dus niet. We wonen namelijk in een afgelegen huis zonder gasaansluiting en stoken al meer dan 25 jaar op hout. Een houtkachel in de kamer en een houtfornuisje in de keuken, ja het lijkt Zweden wel. En de rest van het huis is dus koud, soms ijzig koud. 's Ochtends is het eerste ritueel de kachel aanmaken of weer opstoken. En onze kinderen zijn hier ook van jongs af aan mee opgegroeid en meesters in het hout stoken geworden.
Toen wij hier kwamen wonen was het vrij normaal in de buurtschap dat je op hout stookte. In de afgelopen 10 jaar is dat veranderd en heeft gas de overhand gekregen. Voor ons niet, ik moet er niet aan denken.

Een jaar of twintig geleden sprak ik een collega jachtopzichter, ook een echte houtstoker. "Jan," zei hij; "voordat ik een blok hout in de kachel gooi kijk ik er altijd nog even naar, ik denk nog even terug aan het bos waar ik de blokken gezaagd heb en aan het kloven. Het is nooit zomaar een stuk hout". Er klonk een soort van respect uit; voor het hout, de natuur en ook het werk wat je er aan gehad hebt.  Zulke mensen heb ik niet vaak meer getroffen. Maar toch zijn ze er, in gebieden waar mensen nog dichtbij en afhankelijk van de natuur leven. In het boek van Lars Mytting kom je dit respect en het vakmanschap weer tegen. Een citaat uit het boek uit het hoofdstuk over (serieus) het stapelen van hout;

De stapel

Bij een houtstapel weet je wat je eraan hebt. Die verliest niet op de beurs. Hij roest niet. Hij vraagt geen echtscheiding aan. Hij staat daar gewoon maar één ding te doen: op de winter wachten.

Een kapitaalrekening die je herinnert aan het werk dat je erin hebt gestoken. Op kille januariochtenden zullen de houtblokken de lentedagen weer tot leven roepen waarop je zaagde, kloofde, stapelde en jezelf veilig gesteld hebt. Je herinnert je het verwrongen stammetje dat weigerde aan de bijl toe te geven. Dat stuk hout dat scheef kwam te liggen zodat de hele stapel instortte. Daar ben je dan. Maar nu is het winter, en jij gaat de kachel in.

De man & het hout
Lars Mytting
ISBN 9789025446123
Uitgeverij www.atlascontact.nl

Strömavbrott

Terwijl de herfstkleuren in Nederland komende weken op hun mooist zijn valt er in het noorden van Zweden al sneeuw. In Västernorrland zullen de bomen nu vast al kaal zijn. Toch nog een paar plaatjes van een maand geleden in de omgeving van Edsele.

Een van de bijzondere dingen in Zweden is de stroomuitval. Stroomuitval? Ja, dat maken we in Nederland niet vaak mee maar in Zweden, in ieder geval in Norrland, is het niet ongewoon. Zo gewoon dat we het al regelmatig meegemaakt hebben. De eerste keer ga je bellen naar EON en krijg je keurig te horen wat er aan de hand is en hoe lang het nog gaat duren. 

Met de bovengrondse leidingen die daar veel voorkomen is een omgewaaide boom over het algemeen de oorzaak. Dus bellen hoeft niet, rustig afwachten, kaarsje aansteken en wijntje inschenken. De koelkast blijft wel koud en met de vedspis op hout kun je perfect koken, dus wat wil je nog meer.... Water, o ja dat stroomt niet meer uit de kraan want de pomp draait niet meer. Dus met je flesje naar de bron, maar ach dat zijn toch de charmes van het landleven in Zweden als je op vakantie bent. Een anders kan een aggregaat in de toekomst nog uitkomst bieden. 

Lövåsen

Höst

Herfst in Zweden. Het Zweeds verkeersburo maakte de afgelopen weken volop reclame voor een herfstvakantie in Zweden. En dat is de moeite waard. Niet wachten tot de Nederlandse herfstvakantie want dan is de winter al ingevallen in Noord- Zweden. Wij kregen in ieder geval al te maken met matige vorst en een eerste sneeuwbui in de eerste week van oktober. Maar ook met spectaculair noorderlicht. Wandelen, bos- en vossebessenplukken in combinatie met wat behang- en schilderklusjes, zo kom je de tijd wel door...